رتبه‌بندی و تحلیل شرکت‌های عرضه اولیه (IPO) بازار سرمایه تهران با تکنیک‌های VIKOR-CRITIC

نویسندگان

  • میثم کاویانی گروه مالی، دانشکده حسابداری و مدیریت، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران. https://orcid.org/0000-0002-1022-4193
  • حامد آراد گروه حسابداری، واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران. https://orcid.org/0000-0002-4396-7698
  • محسن ایمنی * گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی آیندگان، تنکابن، ایران. https://orcid.org/0000-0003-1863-4995
  • سولماز حسنی گروه کارشناسی ارشد مدیریت مالی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج.

https://doi.org/10.22105/msda.v2i1.53

چکیده

هدف: هدف این پژوهش، کاربرد تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (MCDM) برای بهبود دقت و کارایی فرآیند تصمیم‌گیری مالی در ارزیابی شرکت‌های عرضه اولیه (IPO) است. در این راستا، با استفاده از رویکرد ترکیبی وزن‌دهی عینی CRITIC و تکنیک رتبه‌بندی VIKOR، شرکت‌های سهامی عرضه اولیه‌شده در بازار سرمایه تهران رتبه‌بندی شده‌اند. این رتبه‌بندی می‌تواند به سرمایه‌گذاران در شناسایی شرکت‌های برتر از نظر عملکرد مالی و کاهش عدم‌قطعیت در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری کمک کند.

روش: جامعه‌آماری پژوهش شامل 51 شرکت عرضه اولیه در بازه زمانی 1395 تا 1400 است. نتایج نشان می‌دهد که شرکت‌های نیروگاهی جهرم، فروشگاه‌های افق کوروش و پتروشیمی نوری از نظر معیارهای سودآوری، بهترین عملکرد را داشته‌اند. بااین‌حال، مقایسه این رتبه‌بندی با بازدهی واقعی شرکت‌ها در بازار سرمایه نشان داد که جایگاه بالاتر در مدل مالی، لزوما به معنای بازدهی بالاتر برای سرمایه‌گذاران نیست.

یافته: این یافته تاکید می‌کند که علاوه بر شاخص‌های مالی، عوامل دیگری نظیر رفتار بازار، نقدشوندگی سهام و شرایط کلان اقتصادی نیز در تعیین بازدهی واقعی شرکت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند؛ بنابراین، ترکیب تحلیل‌های مالی با ارزیابی روندهای بازار می‌تواند به بهبود تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران و افزایش کارایی انتخاب‌های سرمایه‌گذاری در عرضه‌های اولیه کمک کند.

اصالت: در این راستا، ترکیب دو تکنیک تصمیم‌گیری چندمعیاره VIKOR و CRITIC می‌تواند رویکردی جامع و متوازن برای ارزیابی عملکرد شرکت‌های عرضه اولیه فراهم آورد. روش CRITIC با بهره‌گیری از ضریب‌همبستگی و انحراف معیار، وزن‌دهی عینی به شاخص‌ها را امکان‌پذیر می‌سازد؛ در حالی که روش VIKOR با تمرکز بر راه‌حل‌های مصالحه‌ای، شرکت‌ها را بر اساس نزدیکی به ایده‌آل‌ترین گزینه رتبه‌بندی می‌کند. این تحلیل می‌تواند به سرمایه‌گذاران در جهت انتخاب بهینه و کاهش ریسک تصمیم‌گیری کمک شایانی نماید، و همچنین به سیاست‌گذاران و نهادهای ناظر در ارزیابی کیفیت عرضه‌های اولیه یاری رساند.

 

کلمات کلیدی:

عرضه اولیه عمومی، رتبه‌بندی، عملکرد

مراجع

  1. [1] Chashmi, S. A. N., & Chirani, E. (2023). Presenting an IPO valuation model using genetic algorithm and comparing the value of the proposed model with Op. Financial engineering and securities management, 13(53), 247-262. (In Persian). https://journals.iau.ir/article_701033.html?lang=en
  2. [2] Dias, R. A., Mattos, C. R., & P. Balestieri, J. A. (2006). The limits of human development and the use of energy and natural resources. Energy policy, 34(9), 1026–1031. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2004.09.008
  3. [3] Bruton, G. D., Filatotchev, I., Chahine, S., & Wright, M. (2010). Governance, ownership structure, and performance of IPO firms: the impact of different types of private equity investors and institutional environments. Strategic management journal, 31(5), 491–509. https://doi.org/10.1002/smj.822
  4. [4] Kordestani, G., & Najafi Omran, M. (2011). Impact of financing methods on future stock returns. Journal of accounting advances, 2(2), 75-108. (In Persian). https://doi.org/10.22099/jaa.2011.3409
  5. [5] Pagano, M., Panetta, F., & Zingales, L. (1999). Why do companies go public? An empirical analysis. The journal of finance, 53(1), 27–68. http://www.jstor.org/stable/117434
  6. [6] Fu, Y. (2024). Enterprises’ internationalization, R&D investment and enterprise performance. Finance research letters, 67, 105721. https://doi.org/10.1016/j.frl.2024.105721
  7. [7] Sun, P. (2015). Initial public offerings from the perspectives of issuers, underwriters and investors: a review of financial and psychological work. https://kups.ub.uni-koeln.de/6455/
  8. [8] Angelini, E., & Foglia, M. (2018). The relationship between IPO and macroeconomics factors: an empirical analysis from UK market. Annals of economics and finance, 19, 319–336. https://b2n.ir/gp5313
  9. [9] Yaghoubnejad, Ahmad, and Tajiknia, E. (2010). Explaining financial and non-financial factors on the short-term performance of initial public offerings (IPOs) in Tehran stock exchange. Financial engineering and securities management (portfolio management), 1(1), 55-82. (In Persian). https://sid.ir/paper/197805
  10. [10] Spindt, P. A., & Stolz, R. W. (1992). Are US treasury bills underpriced in the primary market? Journal of banking & finance, 16(5), 891–908. https://doi.org/10.1016/0378-4266(92)90031-T
  11. [11] Field, L. C., & Hanka, G. (2001). The expiration of IPO Share lockups. The journal of finance, 56(2), 471–500. https://doi.org/10.1111/0022-1082.00334
  12. [12] Kumaran, S. (2021). Financial performance index of IPO firms using VIKOR-CRITIC techniques. Finance research letters, 47(1), 102542. http://dx.doi.org/10.1016/j.frl.2021.102542
  13. [13] Diakoulaki, D., Mavrotas, G., Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: the critic method. Computers & operations research, 22(7), 763–770. https://b2n.ir/pw9690
  14. [14] Frank, M. Z., & Goyal, V. K. (2003). Testing the pecking order theory of capital structure. Journal of financial economics, 67(2), 217–248. https://doi.org/10.1016/S0304-405X(02)00252-0
  15. [15] Deeds, D. L., Decarolis, D., & Coombs, J. E. (1997). The impact of firmspecific capabilities on the amount of capital raised in an initial public offering: Evidence from the biotechnology industry. Journal of business venturing, 12(1), 31–46. https://doi.org/10.1016/S0883-9026(97)84970-1
  16. [16] Heidari Haratemeh, M., & Ebrahimi, B. (2024). Investigating the impact of IPO on the financial performance of companies. Modern research in performance evaluation, 2(4), 240–252. https://doi.org/10.22105/mrpe.2024.451424.1096
  17. [17] Yamarali, E., Alianinejad, A., & Hivechi, E. (2014). The relationship between profit and operating cash flow with abnormal returns in initial public offerings. Quarterly journal of modern research in accounting, 2(5), 23–31. https://journals.pnu.ac.ir/article_4101_689.html?lang=en
  18. [18] Brennan, M. J., & Franks, J. (1997). Underpricing, ownership and control in initial public offerings of equity securities in the UK. Journal of financial economics, 45(3), 391–413. https://doi.org/10.1016/S0304-405X(97)00022-6
  19. [19] Zarifard, Ahmad, and Mehrjoo, H. (2004). Investigating the performance of stock pricing in the first offering of companies’ shares on the tehran stock exchange. Accounting studies, 2(8), 1-27. (In Persian). https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.28210166.1383.2.8.1.8
  20. [20] KUMAR, A. (2009). Who gambles in the stock market? The journal of finance, 64(4), 1889–1933. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2009.01483.x
  21. [21] Mersandro Permana, R. (2023). Financial Performance Analysis of SHIP Before and After the IPO based on liquidity, solvency and profitability ratios. Indonesian journal of contemporary multidisciplinary research, 2(4 SE-Articles), 643–654. https://doi.org/10.55927/modern.v2i4.3417
  22. [22] Biswas, S., & Joshi, N. (2023). A performance based ranking of initial public offerings (IPOs) in India. Journal of decision analytics and intelligent computing, 3(1), 15–32. http://dx.doi.org/10.31181/10023022023b
  23. [23] Yadav, A., Prosad, J., & Singh, S. (2023). Pre-IPO financial performance and offer price estimation: evidence from India. Journal of risk and financial management, 16(2), 135. http://dx.doi.org/10.3390/jrfm16020135
  24. [24] Navyatha, K., & Reddy, G. N. (2022). Factors Influencing the IPOs’ Pricing in India. International journal of advance research and innovative ideas in education, 8, 89–98.
  25. [25] Dewi, L. N., Jhoansyah, D., & Komariah, K. (2020). Financial performance analysis before and after the initial public offering (IPO). Journal manajemen dan bisnis, 4(3), 323–328. https://doi.org/10.36555/almana.v4i3.1381
  26. [26] Megginson, W. L., & Weiss, K. A. (1991). Venture capitalist certification in initial public offerings. The journal of finance, 46(3), 879–903. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1991.tb03770.x
  27. [27] Utomo, A. H., & Kurniasih, A. (2020). The determinant of underpricing towards IPO company at indonesia stock exchange in 2019. Journal of economics, finance and management studies, 3(8), 117–125. https://doi.org/10.47191/jefms/v3-i8-02
  28. [28] Mauer, D. C., & Senbet, L. W. (1992). The effect of the secondary market on the pricing of initial public offerings: theory and evidence. Journal of financial and quantitative analysis, 27(1), 55–79. https://doi.org/10.2307/2331298
  29. [29] Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & operations research, 22(7), 763–770. https://doi.org/10.1016/0305-0548(94)00059-H
  30. [30] Yalcin, N., & Ünlü, U. (2018). A multi-criteria performance analysis of Initial Public Offering (IPO) firms using CRITIC and VIKOR methods. Technological and economic development of economy, 24(2), 534–560. https://doi.org/10.3846/20294913.2016.1213201
  31. [31] Jenkinson, T., & Jones, H. (2009). IPO pricing and allocation: a survey of the views of institutional investors. The review of financial studies, 22(4), 1477–1504. https://doi.org/10.1093/rfs/hhn079

دانلود

چاپ شده

2025-01-13

شماره

دوره 3 شماره 1 (1404): علوم مدیریت و تحلیل تصمیم

نوع مقاله

مقالات شماره جاری

ارجاع به مقاله

کاویانی م., آراد ح., ایمنی م., & حسنی س. (2025). رتبه‌بندی و تحلیل شرکت‌های عرضه اولیه (IPO) بازار سرمایه تهران با تکنیک‌های VIKOR-CRITIC. علوم مدیریت و تحلیل تصمیم , 3(1), 1-16. https://doi.org/10.22105/msda.v2i1.53
Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC

مقالات مشابه

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.